မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် ဆရာဝန်တွေ၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေထဲ နိုင်ငံရပ်ခြား အလုပ်လုပ်ဖို့ထွက်ခွာသူတွေ ပိုများလာနေတယ်လို့ ပြည်တွင်း ဆရာဝန်အသိုင်းအဝိုင်းက ပြောပါတယ်။ နိုင်ငံရပ်ခြား ပြောင်းရွှေ့ အလုပ်လုပ်ကြတဲ့ လူငယ်ဆရာဝန်တချို့ကို မမြသဇင်အောင်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ယူကရိန်းနိုင်ငံတွင်းနဲ့ ပြင်ပရောက် ဒုက္ခသည်တွေကို ကူညီဖို့အတွက် လူသားချင်းစာနာ ထောက်ကူမှု အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ အတူ စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေကလည်း ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေကြပါတယ်။ VOA သတင်းထောက် Celia Mendoza ပိုလန်ကနေသတင်းပေးပို့ထားတာကို မမြသဇင်အောင်က ပြောပြပေးပါ့မယ်။
ဥရောပမှာဖြစ်နေတဲ့ စစ်ပွဲအကြောင်းကို ကမ္ဘာတဝန်း လူငယ်တွေ လူမှုကွန်ရက်တွေပေါ်မှာ အဓိက စိတ်ဝင်စား ရှာဖွေလာကြပါတယ်။ လူမှုကွန်ရက် သုံးစွဲသူ လူငယ်တွေရဲ့ အမြင်တွေကို VOA သတင်းထောက် Veronica Balderas မေးမြန်းထားကို မမြသဇင်အောင်က တင်ပြထားပါတယ်။
ရုရှားက ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်စစ် မစခင်ဖေဖော်ဝါရီလထဲ ယူကရိန်းမှာနေထိုင်နေတဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသားအားလုံး ချက်ချင်းထွက်ခွါကြဖို့အမေရိကန်သမ္မတ Joe Biden က တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတချို့ယူကရိန်းကနေထွက်ခွာခဲ့ကြပေမဲ့ကျန်နေခဲ့တဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေလည်း ရှိပါတယ်။ မမြသဇင်အောင်ပြောပြပေးပါမယ်။
ယူကရိန်းကို ရုရှားက ကျုးကျော်တိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား တင်းမာမှုတွေ ကြီးထွားနေပေမဲ့ ယူကရိန်းဂီတပညာရှင် Valeriya Sholokhova နဲ့ ရုရှားဂီတပညာရှင် Nikita Morozovတို့နှစ်ဦးရဲ့ ရင်းနှီးမှုကတော့ ခိုင်ခိုင်မာမာ ဆက်ရှိနေပါတယ်။ မမြသဇင်အောင် ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ NGO အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဥပဒေသစ်တရပ် ပြဌာန်းဖို့ပြင်ဆင်နေတဲ့အပေါ် အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ်တချို့က ကန့်ကွက်ထားပါတယ်။ ဒီဥပဒေသစ်ကြောင့်အသင်းအဖွဲ့တွေအနေနဲ့ အခက်အခဲတွေရှိလာနိုင်တယ်လို့ လည်း ဒုက္ခသည်အရေးဆောင်ရွက်နေသူတွေကပြောပါတယ်။ မမြသဇင်အောင်ပြောပြပေးပါမယ်။
“တပ်မတော်အခန်းကဏ္ဍ ပိုမြင့်စေချင်လို့ PR စနစ်ကို ကျင့်သုံးတယ်လို့ မြင်တယ်။ PR စနစ်ကလည်း အမျိုးမျိုးရှိတဲ့အခါကျတော့ ကိုက်ညီတဲ့ပုံစံမျိုး သေချာချပြီး နိုင်ငံရေးပါတီတွေကော၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေကော၊ တတ်သိပညာရှင်တွေကော ဆွေးနွေးပြီးမှလုပ်သင့်တယ်မြင်တယ်။ မိုင်းအုဏ်းခိုင် - တအာန်း(ပလောင်))
“လောလောဆယ်တော့ အချိန်အခါမဟုတ် မိုးရွာတဲ့အတွက်ကြောင့် အမိုးအကာတွေပေါ့နော်၊ အရင်က တာလပတ်နဲ့မိုးထားတာဖြစ်တဲ့အတွက် အခုက အဲဒီတာလပတ်ကို လေတိုက်တော့ လွင့်ထွက်သွားတယ်လေ။ အောက်မှာက မိုးရွာတော့ ရေဝင်တာလည်းရှိတော့ အဲဒီမှာ အခင်းလိုမယ်။ ပြီးရင် အဲဒီ အမိုးတွေအတွက် လိုမယ်ပေါ့နော်။” (ကူညီနေသူတဦး)
“ဘန့်ဘွေးထန်းဇင်နဲ့ ဘန့်ဘွေးမြောက်ရွာ နှစ်ရွာ စုစုပေါင်း နေအိမ် ၂၃ လုံး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရတယ်ပေါ့ဗျာ။ အဲ့လိုမီးရှို့ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရတာ ကြောင့် မို့လို့ နေအိမ်မှာရှိတဲ့ ဝက်တွေ နွားတွေ ကျွဲတွေ မြင်းတွေက စပြီးတော့ တိရစ္ဆာန်တော်တော် များများ မီးထဲပါပြီး သေသွားကြတယ်ပေါ့ဗျာ။” (လက်ပန်ရွာဒေသခံ)
ယူကရိန်းကို ရုရှားရဲ့ ကျူးကျော်မှုအပေါ် ရှုတ်ချပြီး ပိတ်ဆို့ အရေးယူ ဒဏ်ခတ် တဲ့အထဲမှာ အာရှ နိုင်ငံတချို့လည်း ပါဝင်လာပေမဲ့ ကန့်ကွက်ကြောင်း ထုတ်ဖေါ်မပြောဆိုတဲ့ နိုင်ငံတွေ၊ ရုရှားကို ထောက်ခံတဲ့ နိုင်ငံ တချို့လည်း ရှိနေပါတယ်။ မမြသဇင်အောင် တင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာပြည်သူတွေအကြား ကိုဗစ် 19 အားဖြည့် ကာကွယ်ဆေး ထိုးတဲ့ အခါ စိုးရိမ်လွန်ပြီး အထပ်ထပ်ထိုးနေတာမျိုးထက် ကျန်းမာရေးဌာန စည်းမျဉ်းတွေအရ ထိုးသင့်တဲ့အကြောင်း ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ အရှေ့တောင်အာရှကာကွယ်ဆေးဆိုင်ရာ နည်းပညာအကြံပေး အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းပညာရှင်တဦးက သတိပေးပါတယ်။ မမြသဇင်အောင် မေးမြန်းထားပါတယ်။
အာဖဂန်မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လ တာလီဘန်တွေအာဏာသိမ်းယူပြီးတဲ့နောက် နိုင်ငံစီးပွါးရေး ကျဆင်းနေသလို အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးကျောင်းသူတွေ ကျောင်းပြန်မတက်နိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ကြုံနေရပါတယ်။ ရိုက်တာသတင်း တပုဒ်ကို မမြသဇင်အောင်က ပြောပြပါ့မယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ကိုဗစ်စတုတ္ထလှိုင်းကာလ ခုရက်ပိုင်းမှာ ရှမ်းပြည်နယ်ဟာ ရောဂါပိုးရှိတယ်လို့ ဓါတ်ခွဲအတည်ပြုသူအများဆုံးဖြစ်နေပြီး တောင်ကြီးမြို့မှာ ရောဂါလက္ခဏာပြတဲ့ ကူးစက်ခံရသူတွေရှိနေသလို ဝ အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ပန်ဆန်းမြို့မှုလည်း ဓါတ်ခွဲအတည်ပြုလူနာတွေ့တာကြောင့် မြို့အဝင်အထွက်တွေကို ကန့်သတ်လိုက်ပါတယ်။
“ကျနော်တို့မှာ ရုံးဖွင့်ထားတာရှိတယ်။ စာရင်းဇယား အမှန်အကန်ရှိတယ်။ လိုအပ်ရင်ရုံးကိုလာစစ်ဆေးပါ။ သူတို့ဆင့်ခေါ်မှုအရ ဘယ်နေရာမှာ သွားအစစ်ခံပါဆိုတာမျိုး လက်သင့်ခံမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ နိုင်ငံရေးပါတီများမှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေမှာ ဆင့်ခေါ်ရင်လာရမယ်။ အစစ်ဆေးခံရမယ်ဆိုတာမျိုး ရေးထားတာမတွေ့ပါဘူး။ (စိုင်းလိတ် SNLD)
အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်တို့ကြား တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း အချေအတင်အငြင်းပွါးနေတဲ့ တချိန်ထဲမှာပဲ ဒေသတွင်း အင်အားကြီး အင်ဒိုနီးရှားက တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း နယ်မြေအငြင်းပွားမှုမှာ နှုတ်ဆိတ်နေပေမဲ့ အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အကြောင်း VOA သတင်းထောက် Yuni Salim သတင်းပေးပို့ထားတာကို မမြသဇင်အောင် က ပြောပြပေးပါမယ်
အာရပ်စော်ဘွားများနိုင်ငံ ယူအေအီးမှာ ပလပ်စတစ်နဲ့ တခြားစွန့်ပစ် အပိုင်းအစတွေကို စားမိတဲ့ လိပ်အများအပြားသေဆုံးနေရပါတယ်။ ယူအေအီး နဲ့ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာ စွန့်ပစ်ပလပ်စ တစ်တွေကို စားမိလို့ လိပ်တွေသေဆုံးနေရတာကို လေ့လာမှုအသစ်တခုက တွေ့ခဲ့တဲ့ အကြောင်း အေပီသတင်းကို အခြေခံပြီး မမြသဇင်အောင် ပြောပြပေးပါမယ်။
ရုရှားနဲ့ ယူကရိန်းကြား တင်းမာမှုတွေ လျော့ပါးအောင် ကြိုးစားနေတဲ့ အချိန်မှာ နယ်စပ်တလျှောက်မှာရှိတဲ့ အရပ်သားတွေကတော့ ယူကရိန်းကို ရုရှားက ကျူးကျော်ခဲ့ရင် ဘယ်လိုလုပ်မလဲ ပြင်ဆင်နေကြပါတယ်။ မမြသဇင်အောင်ပြောပြပေးပါမယ်။
“မနေ့မနက်ပိုင်းက သေနတ် ၄ ချက် ဖောက်ပြီးဝင်တာပဲ။ စကြားတုန်းက ၆ ယောက်၊ ခုတော့ ၄ ယောက်ဖြစ်သွားပြီ။ ရိုက်နှက်ပြီးဖမ်းတာတွေရော သေနတ်ဖောက်ပြီးတော့။ နေ့ခင်းကတောင် ဒီ ၃၄ လမ်း၊ ၈၆ လမ်းဘက်က ကျောင်းတကျောင်းမှာ သံဃာ့သမဂ္ဂက ဆရာတော်တပါးကိုလည်း ဝင်ဆွဲသွားတယ်လို့ ထပ်ကြားတယ်။” (ဒေသခံ)
လန်ဒန်မြို့ Kew Gardens တော်ဝင် ရုက္ခဗေဒဥယျာဉ်ရဲ့ ဒီဖေဖော်ဝါရီလဆန်းမှာ စတဲ့ သစ်ခွပွဲတော်မှာ သစ်ခွအမျိုးပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်ကို ပြသဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။ အမေရိကတိုက် အလယ်ပိုင်း၊ Costa Rica နိုင်ငံက သစ်ခွတွေ မျိုးကွဲပေါင်းစုံနဲ့ အလှဆင်ပြသထားတဲ့ အကြောင်း AP သတင်းကို အခြေခံပြီး မြသဇင်အောင် ပြောပြပေးပါမယ်။
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှု ဂယက်ကြောင့် ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့မှု နှောင့်နှေးနေရတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာ အခုလတ်တလော အိုမီခရွန် ကိုဗစ် မျိုးကွဲကူးစက်မှုတွေရှိလာတာကြောင့် အမေရိကန်ကို နေ့စဉ်သုံး ပစ္စည်းတွေ တင်ပို့ရာမှာလည်း ပိုပြီးကြန့်ကြာနေပါတယ်။ Elizabeth Lee သတင်းပေးပို့ထားတာကို မမြသဇင်အောင် ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
